Hayvanlarda ortopedi, ortopedi ve travmatoloji, kemikler, eklemler, bağlar, kaslar ve tendonları kapsamaktadır. . Hayvanların refahı için bu yapıların birlikte doğru bir şekilde çalışması gerekmektedir. Bu nedenle evcil hayvanlarımızın başına gelen sakatlanmaların uygun şekilde yönetilmesi önemlidir.

Evcil hayvanlar için ortopedik cerrahinin temel amacı, ciddi kas-iskelet sistemi problemlerini tedavi etmektir. Prosedür, kemikleri yeniden hizalamayı ve onları doğal konumlarında tutmayı amaçlar. Aynı zamanda doğal iyileşme sürecine yardımcı olabilir veya dejeneratif bir eklem durumundan kaynaklanan ağrıyı hafifletebilir. Cerrahi tedavilerde hekimler ve hasta sahiplerinin bir bütün olarak çalışması sonucunda hayvanınız, önceki işlevsellik ve hareketliliklerinin çoğunu veya tamamını yeniden kazanabilir.

Bazı yaygın hastalıklar

Kediler

Kedilerde küçük burkulmalar gibi rahatsızlıkların çoğu zamanla kendi kendine iyileşebilir. Bununla birlikte, kedilerdeki diğer ortopedik durumlar şiddetlidir ve ciddi ağrıya ve hareket eksikliğine neden olabilir. Şunu unutmamak gereklidir ki, kediler rahatsızlıklarını ustaca gizler ve küçük boyutları ve çeviklikleri, şiddetli rahatsızlıkları bile tolere etmelerini kolaylaştırır. Bu nedenle kedilerde ortopedik hastalıkları fark etmek zordur.

• Dejeneratif eklem hastalığı

Osteoartrit olarak da bilinen dejeneratif eklem hastalığı, kedilerde en yaygın ortopedik durumlardan biridir. Özellikle yaşlı kedilerde yaygındır ve artan yaş bir riski arttırır. Osteoartritis, eklemler arasındaki yastık görevi gören kıkırdağın parçalanmasıyla ortaya çıkar ve kemiğin kemiğe sürtünmesi sonucu ciddi ağrıya sebep olur. Yaygın olarak etkilenen eklemler arasında; kalçalar, dizler, ayak bilekleri ve dirsekler bulunur.

Eğer kediniz atlama hareketlerinden kaçınıyor, kucakladığınızda kızıyor, eklemlerinden sesler geliyorsa ve bu belirtilere ek olarak modunda değişiklik veya iştahsızlık gözlemliyorsanız bunlar osteoartritin fiziksel belirtileridir, bu durumda veteriner hekime danışmanız faydalı olacaktır.

Tedavi cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemler olarak ayrılmaktadır. Cerrahi olmayan yöntemlerde ileride bahsedilecek olan korunma ve bunun yanında medikal tedaviler ile besin takviyesi yer almaktadır. Cerrahi tedavi, eklem replasmanı veya ağrılı eklemlerin füzyonunu içerebilir.

• Kalça Displazisi

Kalça displazisi, tipik olarak Labrador Retriever veya Rottweiler gibi büyük köpeklerle ilişkilendirilen genetik bir gelişim durumudur. Bununla birlikte, kediler de en duyarlı olan Siyam kedileri ve Maine Coon kedileri cinsleridir. Kalça displazisi olan kedilerin doğumda normal kalçaları vardır. Zamanla, kalça eklemleri gevşer, eklem ağrısına, şişmeye ve hasara neden olur. Bu gevşeme aynı zamanda kısmi eklem çıkığı olan eklem subluksasyonuna da yol açabilir. Topallık, kedi kalça displazisinin yaygın bir klinik belirtisidir. Tipik olarak, kalça displazisi olan kedilerin cerrahi tedaviye ihtiyacı yoktur. Ağrı ve rahatsızlığı azaltmak için genellikle kilo kaybı gibi cerrahi olmayan tedavi seçenekleri önerilir.

• Kırıklar

Kırıklar kediler için yaygın bir ortopedik durumudur. Omuz, dirsek, bilek, diz ve ayak bileği eklemleri kedilerde en sık karşılaşılan kırık bölgeleridir. Ancak alınan bir travma varsa kırık bölgesi çeşitlilik gösterir. Topallık, ağrı ve eklem şişmesi tipik olarak eklem kırıklarıyla ilişkili semptomlardır. Kırık tedavisi cerrahi yöntemler ile tedavi edilir.

• Tendon Kontraktürü

Tendonlar kasları kemiğe bağlar. Yeni doğan yavru kedilerde arka bacaklardaki tendonlar bazen kasılır. Bu durumda sağlıklı olan yavru kedilerin ayakları bükülür ve kasılır. Bu kedilerin bilekleri üzerinde yürümelerine neden olur. Bu kontraktür, yavru kediler daha hareketli hale geldikçe kendi kendine çözülebilir; Germe ve esneme egzersizleri ve splintleme gibi diğer tedaviler, sorunu düzeltmek için gerekli olabilir. Yaşlı kedilerde, ön uzuvlardaki tendonlar, anormal hareket veya travmadan sonra kasılabilir ve sonucunda topallık geliştirebilir.

Genel olarak, kediler çeşitli ortopedik rahatsızlıklar geliştirebilir. Bu durumların erken tespiti ve hızlı tedavisi, tedavi başarısı şansını önemli ölçüde artırabilir. Hasta sahiplerinin, bir evcil hayvan ebeveyni olarak, ortopedik bir rahatsızlığın erken tespiti, teşhisi ve tedavisi için vakit kaybetmeden veterinere başvurması doğru olacaktır.

Köpekler

Ortopedik sorunlar tüm şekil ve büyüklükteki köpeklerde nispeten yaygın olsa da, belirli türlerde ortopedik sağlık sorunlarına yatkın olabilir. Özellikle büyük ırk ve yaşlı köpekler kemik ve eklem haslıklarına yatkındır.

• Kalça Displazisi

Köpeklerde kalça eklemi, bir çukur ve yuvarlak bir kemik başından oluşmaktadır. Bu eklem vasıtasıyla arka bacaklar vücutla birleşerek aktarım sağlanır. Sağlıklı bir kalçada eklem birbirleriyle uyumlu ve temas halinde olur. Ayrıca bu eklemi güçlendiren asıcılar ve eklemi dejenerasyona müsaade etmeyecek şekilde koruyan eklem kapsülü ve kıkırdakla birlikte eklem sıvısı bulunur. Kalça çıkığı olan eklemde ise, eklem çukurluğu ve kemik başı birbirine uyumsuzdur. Bundan ötürü uyumsuz hareket zaman içerisinde eklem kapsülünü zarara uğratıp kemik başında ve eklem çukurunda dejenerasyonlara sebep olur. Bu üremeler zamanla eklem çukurundan kemik başının çıkmasına neden olur.  Kalça displazisi, genellikle büyük ırk ve yaşlı köpeklerde görülse de bütün köpek ırklarında rastlanması mümkündür. Golden Retriever, Labrador Retriever, Alman Çoban Köpeği, Saint Bernard, Doberman, Kangal gibi bazı köpek ırkları hastalığa yatkınlık gösterir.

Tedavi, köpeklerin kalçalarının işlevini ve hareketliliğini geri kazanmaya yardımcı olmak için tasarlanmış ortopedik cerrahi ile yapılmaktadır. Kalça displazisinin cerrahi tedavisi için her birinin kendine özgü faydaları olan üç seçenek vardır: Femur başı osteotomisi, çift veya üçlü pelvik osteotomi ve total kalça protezi. Bunlardan total kalça protezi en iyi sonucu verir, femur başı osteotomisi genellikle hesaplı olan yöntemdir.

• Yırtık Çapraz Bağ

Tıpkı insanlarda olduğu gibi çok şiddetli egzersiz veya tekrarlanan yaralanmalardan köpekler tendonlarını veya bağlarını zorlayabilir ve yırtabilir. Kalça Displazisinde olduğu gibi, Rottweilers, St. Bernards, Akitas, Newfoundland Dogs, Mastiffs ve Labrador retrieverleri de dahil olmak üzere büyük ırkların bu yaralanmayı yaşama olasılığı daha yüksektir.

Çapraz bağ yırtığı doğal olarak iyileşmediğinden, köpeğinizin ağrısını azaltmak ve hareketliliğini yeniden kazandırmak için cerrahi müdahale gerekir. Seçenekleriniz arasında ekstrakapsüler lateral sütür stabilizasyonu, tibial plateau leveling osteotomi ve tibial tuberosity advancement bulunmaktadır. Bu ameliyatların her biri farklı şekilde yapılırken, hepsi evcil hayvanınızın diz eklemini stabilize etmeyi, tibial baskıyı azaltmayı ve ağrısız hareket etmelerini sağlamayı amaçlar.

• Patella Luksasyonu

Luksasyon, yerinde olmayan veya yerinden çıkmış bir şeyi ifade eder. Böyle bir durumda diz kapağı yerinden çıkmıştır ve sonucunda topallık, bir adım atlayarak yürüme veya sadece üç ayak üzerinde koşma gözlemlenir.

Özellikle küçük ırklarda sık görülse de, fransız poodles, bichon frise, chihuahuas ve maltese, patellar luksasyona genetik yatkınlığa sahip olan köpeklerdir. Bu genellikle patellalarını bacaklarının geri kalanına bağlayan bağın konumuna yansır, bu da aşınmasına ve sonunda içe doğru çıkmasına izin verir.

Ciddiyeti yani derecesine bağlı tedavi medikal (antienflamtuar) veya cerrahi müdahale olabilir. Yapılan ameliyatlar, patellanın yerinde kalmasına yardımcı olmak için bölgedeki yumuşak dokuları yeniden yapılandırmak, patellayı sabit tutmak için doğal olarak oturduğu oluğu derinleştirmek veya deformiteleri azaltmak adına anormal şekilli kemikleri düzeltebilmektedir.

• Intervertebral Disk Hastalığı

Yaygın olarak IVDD olarak da adlandırılan intervertebral disk hastalıkları, köpeğinizin omurgasını etkileyen üç tipte görülen bir hastalıktır. Tip 1, köpeğinizin sırtındaki herhangi bir yerde bir omurilik diskinin yırtılmasını içerir ve ani bir yürüyememeye neden olur. Tip 2, omuriliğinin dış kısmının daha yavaş hareket eden, dönüşü sıkıştıran ve Tip 1’deki gibi bir yırtılmaya neden olan daha yavaş hareket eden bir şişkinliktir. Tip 3, aşırı egzersiz veya fiziksel aktivitenin neden olduğu omurganın dış kısmında ani bir yırtılmadır. IVDD tüm köpek boylarında görülür. Tip 1 en çok dachshund, shih tzus, oyuncak kaniş, beagle ve basset hound gibi daha küçük köpeklerde görülür. Yine de orta ve daha büyük köpeklerde de görünebilir. Tip 2, orta yaşlı orta ila büyük köpeklerde çok yaygındır. IVDD, kısa ve kavisli bacaklara sahip hayvanlarda daha sık görülür. IVDD tedavisi söz konusu olduğunda spinal cerrahi bir zorunluluktur, ancak bazı çok hafif vakalar kısıtlı hareket ve ağrı yönetimi ilaçları ile tedavi edilebilir. IVDD’li köpekler bir daha asla yürüyemeyebilir ve etrafta dolaşmak için mobilite cihazlarına güvenmek zorunda kalabilirler.

Tedavi Seçenekleri

Günümüzde ortopedik bir yaralanma meydana geldiğinde dinlenme ve anti-inflamatuarlar tek seçenek değildir. Hekime bağlı olarak, nutrasötikler, akupunktur, terapötik lazer, terapötik ultrason, terapötik egzersiz, hidroterapi ve nöromüsküler elektrik stimülasyonu gibi modern çözümler geliştirilmiştir. Tanı konulduktan sonra, ortopedik cerrahiyi düşünmek hayati önem taşır. İlaçlar, yaşam tarzı seçimleri ve hatta soğuk lazer tedavisi ağrıyı yönetmeye veya önlemeye yardımcı olabilir, ancak ortopedik cerrahi rahatsızlığı sona erdirmek için kalıcı bir çözüm sunar.

Evcil Hayvanlarda Ortopedik Yaralanmaları Önleme Stratejileri

Yaralanmalar ne kadar hazırlıklı olursak olalım olur ancak bazen alınan önlemler etkiyi azaltmada yardımcı olabilir. Önleyici tedbirler alındığında evcil hayvanlarda ortopedik yaralanmaların %25’e kadar azaltılabileceğine dair spekülasyonlar bulunmaktadır.

• Evcil hayvanınızın ideal kilosunu korumasına yardımcı olmak, ortopedik bir yaralanmayı önlemek için yapabileceğiniz en güçlü şeylerden biridir. Kilo yönetimi hayvanınız hangi kondisyonda olursa olsun onun genel sağlığı için çok önemlidir.

• Kondisyonlama ve güçlendirme: Evcil hayvanlar, özellikle sporcular, vücudu atletik taleplere hazırlayan dayanıklılık ve yumuşak doku gücünü geliştirmek için bir rehabilitasyon terapisti ile birlikte çalışmalıdır.

• Isınma: Evcil hayvanınız herhangi bir tür atletik aktivite yapacaksa araştırmalar ısınmanın vücudu ve dokularını hazırlamaya yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Daha zorlu aktivitelerden önce beş ila on dakikalık yürüme olumlu etkilere sahiptir.

• Sakinleşmeler: Aktivite seviyesini birkaç dakika içinde azaltarak kalp ve solunum hızlarını yavaşça düşürmek önemlidir. Bu, pasif hareket açıklığı egzersizlerinin faydalı olduğu zamandır.

• Egzersiz sonrası gerilme: Bir pozisyonun belirli bir süre tutulduğu statik esnemeler, evcil hayvanın meşgul olduğu ve kendi sınırlarını belirlediği aktif esnemelerden çok daha az değerlidir.

• Sağlık muayeneleri – Rutin sağlık muayeneleri, ortopedik sorunların erken başlangıçlı belirtilerini belirlemek için önemlidir.